‘Een focus op wat je mag leren helpt je verder dan een focus op wat je moet zijn.’

Coach Breda & Faalangst

Blijf je altijd op de achtergrond en ga je uitdagingen steevast uit de weg? Raak je bij uitdagingen ondanks perfecte voorbereidingen steeds opnieuw weer in paniek? Bijvoorbeeld omdat je denkt dat je er nog niet klaar voor bent? Durf je geen feedback te vragen omdat je bang bent voor negatieve kritiek? Vermijd je gesprekken met onbekenden uit angst voor black-outs? Wuif je alles weg wat mensen geweldig aan jou vinden, om te voorkomen dat ze verwachtingen koesteren?

Twee componenten

Als je dit allemaal herkent dan kan het zijn dat je last hebt van iets wat faalangst wordt genoemd. Faalangst staat niet officieel te boek als psychologisch probleem. Het wordt beschreven als ‘angst om niet te voldoen aan de geldende verwachtingen’. In gewone woorden is het bang zijn dat je niet goed genoeg bent. Dat je een fout maakt en afgaat in de ogen van anderen.

Deze beschrijving laat zien dat er sprake is van twee factoren. Enerzijds draait het om zelfvertrouwen en anderzijds om het oordeel van andere mensen. Die tweede factor maakt dat faalangst past bij wat ‘sociale angsten’ wordt genoemd. Onder sociale angsten vallen angsten als examenvrees, plankenkoorts, trilangst, bloosangst, zweetangst en bijvoorbeeld ook stotteren. Ook bij stotteren is er namelijk sprake van een sociale component. Mensen die stotteren praten meestal probleemloos tegen bijvoorbeeld huisdieren of kleine kinderen. Zolang er maar geen mensen in de buurt zijn die ruimte innemen.

Mensen om ons heen

Ons hele leven lang ontmoeten we mensen en zijn er mensen om ons heen. Dat is geen toeval. Mensen zijn sociale dieren. Alleen zijn gaat ons meestal niet best af. Dus zijn we vaak in gezelschap van anderen. Soms zijn er ingetogen mensen om ons heen. Mensen die weinig ruimte innemen en zich op een genuanceerde manier uiten. Soms zijn het ook mensen die meer ruimte nodig hebben en ongenuanceerde meningen geven. Bijvoorbeeld over jou of over iets wat jou aangaat. Dat kan je ervaren als confronterend en je kan aan andere mensen nu eenmaal niet zo heel veel veranderen.

De oplossing zit dus in onszelf. In leren om andere betekenissen te geven aan wat we zien, horen en voelen. Betekenissen die ons helpen om te focussen op wat we wél zijn in plaats van op wat we misschien nog niet zijn. Kracht te voelen om wat we wél hebben gedaan in plaats van onzekerheid over wat we misschien helemaal niet hoeven te zijn of doen. Dat geven van andere betekenissen wordt ook wel ‘herkaderen’ genoemd.

Coach Breda & Faalangst

Gedrag en onzekerheid

Een klein stukje terug schreef ik iets over ‘mensen die meer ruimte nodig hebben en ongenuanceerde meningen geven’. Naarmate we ouder worden ontdekken we dat mensen die veel ruimte nodig hebben, daarmee meestal iets proberen te verbergen. Hun eigen onzekerheid. Daar is wat mij betreft geen twijfel over mogelijk. Mensen die anderen ongenuanceerd de maat nemen zijn diep in hun hart onzeker en hebben onbewust behoefte aan bevestiging. In die behoefte aan bevestiging proberen ze te voorzien door andere mensen onzeker te maken.

Het is dus goed om stil te staan bij waar jouw faalangst vandaan komt. Kom je uit een gezin waar je niets fout mocht doen? Was er vroeger op school een leraar die je het gevoel gaf dat je nergens voor deugde? Was er misschien een trainer waar je niets goed bij kon doen? Heb je een partner waarvoor niets goed genoeg is? Of heb misschien een collega die je steeds kleineert? Realiseer je dan vanaf dit moment en voor altijd dat al die commentaren van al die mensen niets over jou zeggen. Ze vertellen alleen dat die mensen zélf onzeker zijn en op zoek naar bevestiging.

Sneller leren door fouten maken!

Terwijl je oefent met dat herkaderen van het commentaar van anderen is het verstandig om dat ook te gaan doen met de betekenis van ‘fouten maken’. Jaren geleden drukte de directeur van een bedrijf waar ik die dag aan de slag was gegaan mij op het hart om toch vooral veel fouten te gaan maken. Omdat ik veel sneller zou leren wanneer ik niet bang zou zijn om fouten te maken.

Eerst was ik sprakeloos en in de weken daarna begreep ik steeds beter wat hij bedoelde. Wanneer ik een fout maak krijg ik feedback op wat ik gedaan heb en dat is leerzame informatie. Het vertelt me hoe ik het door mij gewenste resultaat nog niet bereik. Daardoor kan ik zien wat ik bij de volgende poging anders mag doen. Het vertelt me iets over wat ik gedaan heb en het vertelt me helemaal niets over wat ik kan of wat ik ben.

Om snel snel en plezierig te kunnen leren mag je dus anders leren denken. Allereerst mag je leren om te accepteren dat je absoluut fouten mag maken. Daarnaast mag je leren om jezelf haalbare doelen te stellen en jezelf optimaal voor te bereiden. En dat voorbereiden mag je helemaal leren los te koppelen van het resultaat! Wanneer iets je dan ondanks die grondige voorbereiding nog niet lukt zie dat dan als informatie. Het vertelt je iets over wat je de volgende keer anders zou kunnen doen. Het vertelt je niets over je capaciteiten of over wie en wat je bent. Leer trots te zijn op wat jij uit jouw fouten leert. Het zal je verbazen hoe weinig mensen die vaardigheid beheersen.

Coach Breda & Faalangst

De meerwaarde van jezelf toestaan om fouten te maken gaat overigens veel verder dan sneller leren alleen. Bang zijn om fouten te maken is namelijk vooral ‘bang zijn’. Wanneer mensen bang zijn neemt het meest primitieve stukje van ons brein al onze systemen over. Dat trekt een enorme wissel op al onze vermogens. We kijken door een soort van tunnel, kunnen niet alles meer duidelijk horen, we verstarren en we kunnen niet meer goed nadenken.

Bang zijn is dus enorm contraproductief wanneer we iets proberen te bereiken. Wil je snel van angst af? Maak dan een afspraak. Last hebben van angst is iets wat je hebt aangeleerd en dat is goed nieuws binnen de context van coach Breda & faalangst. Iets wat je hebt aangeleerd kan je ook weer afleren. Dat afleren draait om leren accepteren en leren ontspannen door je aandacht heel bewust te richten op wat je verder helpt. Doen wat werkt dus. Dat is niet moeilijk en het ontketent letterlijk al je vermogens.